Fw ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΦΡΙΞΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΛΛΗΣ (1ον )

Γράφει ο Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης Αμφικτύων

Ο Αθάμας (7.000 Π.Ε) ήταν τρίτος υιός του Αιόλου και βασίλευε στη Βοιωτία περί τη λίμνη Κωπαΐδα και στο εκεί πεδίο το οποίον πήρε το όνομα του ‘Αθαμάντιον πεδίον’. Αποξήρανε τη λίμνη Κωπαΐδα, ανοίγοντας όρυγμα (καταβόθρα μήκους 2.000μ. και με φυσική ροή κάτω από το βουνό, διοχέτευσε το νερό στη θάλασσα. (Το 4.500 Π.Ε έγιναν συμπληρωματικά έργα που οδήγησαν τα νερά της Κωπαΐδας στη Λάρυμνα) Νυμφεύθηκε γυναίκα θεά, τη Νεφέλη και γέννησε εξ αυτής το Φρίξο και την Έλλη. Έπειτα έλαβε και δεύτερη γυναίκα την Ινώ θυγατέρα του Κάδμου και γέννησε εξ αυτής δύο τέκνα τον Λέαρχον και Μελικέρτην. Η Ινώ ζήλευε τα παιδιά της Νεφέλης και έπεισε τις γυναίκες της περιοχής να βράσουν το σιτάρι της σποράς μυστικά ώστε να μη φυτρώσει ο σπόρος και να υπάρξει σιτοδεία. Πράγματι, δε φύτρωσε ο σπόρος και δημιουργήθηκε αφορία της γης. Τότε ο Αθάμας έστειλε θεωρούς στους Δελφούς να πάρει χρησμό περί του πρακτέου. Το μαντείο έδωσε χρησμό να θυσιαστεί ο Φρίξος και η Έλλη για να παύσει η αφορία. Αλλά η Νεφέλη άρπαξε τα παιδιά της Φρίξο και Έλλη και τα έβαλε στο χρυσόμαλλο Κριό του Ερμή και τα έδιωξε μακριά.

Το χρυσόμαλλο δέρας. Τούτο είχε φωνή και νοημοσύνη γιατί ήταν παιδί του θεού Ποσειδώνα και της Θεοφανούς κόρης του Βισάλτου του βασιλιά της Βαλσατίας. Και αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι ξύπνησε το Φρίξο στο λόφο παρά τον Τάναϊ ποτ. όπου έπεσε να ξεκουραστεί όταν το χρυσόμαλλο κριάρι αντελήφθη τους εγχώριους να κινούνταν επιθετικά εναντίον του(Ωγ. Δ’ σ.331) και τον ξύπνησε

Η ιστορία του χρυσόμαλλου δέρατος εν συντομία έχει ως εξής: Ο Ποσειδώνας έκλεψε τη Θεοφανώ και την πήγε σε ένα νησί. Ύστερα τη μεταμόρφωσε σε αρνάδα μαζί με όλους τους κατοίκους του νησιού. Μεταμορφώθηκε και ο ίδιος σε κριάρι και από την ένωση τους γεννήθηκε το φτερωτό χρυσό κριάρι. Ο πανούργος Ερμής έκλεψε το χρυσό κριάρι και το έδωσε στη Νεφέλη για να μεταφέρει τα παιδιά της Φρίξο και Έλλη στην Κολχίδα. (Εικάζεται ότι θα ήταν κάποιο ταχύπλοο μικρό σκάφος το οποίο έπλεε με κυλινδρικά πανιά εφαπτόμενο στην επιφάνεια της θάλασσας πάνω από τις κορυφές των κυμάτων, όπως συμβαίνει με τις συρόμενες με πανί ή δι’ αλεξιπτώτου ιστιοσανίδες.

Περί του θέματος τούτου γράφτηκαν τραγωδίες από τον Σοφοκλή(περί του Αθάμαντος και της Ινούς) από τον Αισχύλο (περί του Αθάμαντος) και από τον Ευριπίδη (περί του Φρίξου και της Ινούς), ο δε Αχαιός (περί του Φρίξου) Σώζεται μόνον μία αποσπασματικά του Ευριπίδη.

Ο Φρίξος και η Έλλη ανέβηκαν στον Κριό και έφυγαν προς βορρά, ιπτάμενοι στον αέρα. Διαβαίνοντας τον Ελλήσποντο η μεν Έλλη λιποθύμησε και έπεσε στη θάλασσα και πνίγηκε. Εξ αυτής η θάλασσα εκείνη ονομάστηκε Ελλήσποντος. Ο Ηρόδοτος λέγει ότι ο τάφος της βρίσκεται στο μέρος που διέβη ο Ξέρξης στην εκστρατεία του κατά της Ελλάδος. Κατά μια άλλη εκδοχή την έσωσε ο Ποσειδών και γέννησε εξ αυτής τον Παίωνα ή τον Ηδωνό και τον Αλμωπό εκ του οποίου ονομάστηκε η Μακεδονία Αλμωπία.

Η Κολχίδα Ελληνική αποικία Εδώ προκύπτει το ερώτημα: Που φυγάδευε η Νεφέλη τα παιδιά της; Στο άγνωστο επάνω στον χρυσόμαλλο δέρας ; Όχι, ασφαλώς. Τα έστελνε σε μέρος που ζούσαν ομοεθνείς της Αιολείς και επειδή ήταν γόνοι βασιλικής οικογένειας πήγαιναν συστημένοι στον βασιλιά της Κολχίδας Αιήτη. Ποιος όμως ήταν ο Αιήτης; Ήταν και αυτός πρώην βασιλιάς της Εφύρας (σημερινής Κορίνθου) ο οποίος για άγνωστο λόγο εγκατέλειψε το θρόνο του και πήγε στην Κολχίδα και έγινε βασιλιάς των Κόλχων. Όμως μπορούσε ένας βασιλιάς από την Ελλάδα να πάει σε ένα άγνωστο μέρος και να γίνει βασιλιάς ; Όχι, βέβαια. Όλος ο Εύξεινος Πόντος ολόγυρα στις ακτές κατοικείτο από την Αιολική και Αχαϊκή φυλή, είχαν κοινό το «όμαιμο» , «ομόγλωσσο», « ομόθρησκο» και το «ομότροπο». Θα τους ονομάζαμε όλους Έλληνες αλλά τότε έφεραν το όνομα της φυλής τους(Αχαιοί, Δωριείς, Ίωνες και Αιολείς). Ακόμη και ξένες εθνότητες όπως οι Κιμμέριοι που ζούσαν στη στέπα και αυτοί όπως αποδεικνύουν ιστορικά στοιχεία είχαν την ίδια θρησκεία, δηλαδή πίστευαν στο Δία και στην Άρτεμη. Και σήμερα ύστερα από χιλιάδες χρόνια, άγριους διωγμούς, γενοκτονίες και εξανδραποδισμούς το Ελληνικό στοιχείο αντέχει και δεν έχει ξεριζωθεί από την περιοχή.

Ο Φρίξος προσγειώθηκε σε ένα λόφο με τον Κριό παρά τον Τάναϊ ποτ., κοιμήθηκε εκεί διότι ήταν κουρασμένος και λυπημένος για το χαμό της Έλλης. Όταν κινήθηκαν οι εντόπιοι να τον φονεύσουν ο Κριός τον ξύπνησε και έφυγαν. Το μέρος εκείνο ονομάστηκε «Κριού Μέτωπον» Εν συνεχεία πέταξε με τον Κριό και ήλθε στους Κόλχους στην Κολχίδα, όπου βασίλευε ο Αιήτης και τον υποδέχθηκε με εγκαρδιότητα. Ο Φρίξος έμεινε εκεί και θυσίασε τον Κριό στον Φύξιο Δία, το δέρας δε χάρισε στον βασιλιά Αιήτη. Ο βασιλιάς έδωσε σ’ αυτόν τη θυγατέρα του Χαλκιόπη ή Ιοφώσαν , ή Ευηνίαν γυναίκα. Να σημειωθεί ότι το όνομα της ήταν Ευηνίαν ή Νηνία, ενώ τα Ιοφώσα και Χαλκιόπη ήταν επίθετα. Εξ αυτής ο Φρίξος γέννησε τον Αργον , Μέλανα , Φρόντιν, Κυτίσσωρον ή Κυτίσυρον ή Κύλινδρον , ή Κυτίλωρον . Ο Αιήτης του παρέδωσε και όλο το βασίλειο ή μέρος μόνον. Όταν όμως έλαβε χρησμό ότι πρόκειται να σκοτωθεί από κάποιον Αιολίδη και φοβούμενος και υποπτευόμενος τη μεγάλη του εμπειρία, τον φόνευσε δολίως. Οι Κόλχοι που τον είχαν αγαπήσει τον τίμησαν σαν Ήρωα και έκτισαν ναό προς τιμήν του Φρίξου. Πολλοί δε νόμιζαν ότι έφυγε εξ αιτίας του έρωτα με τη μητριά του, την οποίαν ονόμαζαν άλλοι Θεμιστώ , άλλοι Νεφέλη ή Γοργώπιν ή Δημοτικήν.

Τα παιδιά του Φρίξου φοβήθηκαν μήπως τα σκοτώσει και αυτά ο Αιήτης και ήθελαν να έλθουν στην Ελλάδα. Επειδή δεν ήξεραν τον δρόμο ήλθαν προς τον Φινέα , τον συμβουλεύτηκαν και έπλευσαν προς την Ελλάδα. Κατ’ άλλους ο Φρίξος πέθανε γέρων και παρήγγειλε στα παιδιά του να έλθουν στο πατρικό τους βασίλειο. Αυτά ναυάγησαν στον Εύξεινο Πόντο και βγήκαν σε μια νήσο ονομαζόμενη Αρητεία ή Δία. Εκεί έμειναν μερικές ημέρες. Τότε ανέβαιναν προς την Κολχίδα οι Αργοναύτες και ευρόντες αυτούς στη νήσο , τους πήραν μαζί οδηγούς της εκστρατείας τους . Τους πήγαν στη μητέρα τους και πληροφορήθηκαν από εκείνη κάθε τι που τους ενδιέφερε για την εκπλήρωση του σχεδίου τους. Γι’ αυτό πολλοί τους αναφέρουν στον κατάλογο των Αργοναυτών. Μερικοί λέγουν ότι ο Αργος ήλθε προηγουμένως στην Ελλάδα και παρακίνησε του Αργοναύτες να αναλάβουν την εκστρατεία προς εκδίκηση του θανάτου του πατέρα τους. Αυτός ναυπήγησε τη «Αργώ» έχοντας σύμβουλο την Αθηνά. Ο Πελίας του είπε μυστικά να κατασκευάσει σαθρά και ευκολόθραυστα τα κάτωθι μέρη του πλοίου για να βυθιστεί εύκολα , αλλά αυτός αντίθετα τα κατασκεύασε ισχυρότατα γιατί θα ταξίδευε και ο ίδιος . Και πράγματι έπλευσε με την Αργώ για να επισκευάζει τα φθειρόμενα μέρη κατά το ταξίδι.

Λέγονται πολλά σχετικά με αυτό το θέμα. Ο Ηρόδοτος λέγει ότι ο Κυτίσσωρος ήλθε στην Αχαΐα της Θεσσαλίας, όπου είναι και η Φθιώτις και η Αλος πόλις του Αθάμαντα και έσωσε τον παππού του τον οποίον ήθελαν να θυσιάσουν προς καθαρισμό της χώρας και το σταμάτημα της σιτοδείας. Έλεγαν μάλιστα ότι γι’ αυτό ο θεός έδωσε οργή στους απογόνους αυτού επειδή ματαίωσαν τον καθαρμό. Κατόπιν τούτου οι Αχαιοί δε δέχονταν στο Πρυτανείον τους πρωτότοκους των απογόνων του επί ποινή φυλακίσεως. Και όποιος εξ αυτών εισέρχονταν θυσιαζόταν αφεύκτως. Πολλοί δε εισελθόντες απέφυγαν τον κίνδυνο, φεύγοντας σε άλλη χώρα. Μόλις όμως επέστρεφαν και συλλαμβάνονταν μεταφέρονταν στο Πρυτανείον στεφανωμένοι μετά πομπής και θυσιάζονταν. Αυτά λέγει ο Όμηρος ότι διηγούνταν οι εγχώριοι προς τον Ξέρξη (προφανώς δεν είναι ο Ξέρξης της ναυμαχίας της Σαλαμίνας αλλά πρόκειται για συνωνυμία ή και λάθος) (28/1/24)